शाळांकडून विद्यार्थ्यांचे फोटो व्हॉट्सअॅप व सोशल मीडियावर टाकणे : गोपनीयतेच्या अधिकाराचे उल्लंघन

कोल्हापूर : अलीकडे काही शाळांकडून अशी प्रवृत्ती दिसून येते की, जे विद्यार्थी अभ्यास करत नाहीत किंवा एखादी चूक करतात, त्यांचे फोटो काढून थेट व्हॉट्सअॅप ग्रुप किंवा सोशल मीडियावर टाकले जातात. शिक्षण क्षेत्रातील जाणकारांच्या मते ही पद्धत अत्यंत चुकीची असून यामुळे विद्यार्थ्यांच्या मानसिकतेवर नकारात्मक परिणाम होत आहेत.

शैक्षणिक मानसशास्त्र तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, अशा प्रकारे विद्यार्थ्यांची चूक सर्वांसमोर मांडल्यामुळे त्यांचा आत्मविश्वास कमी होतो, न्यूनगंड निर्माण होतो आणि लाजिरवाणेपणामुळे त्यांचा अभ्यासाकडे रस कमी होतो. या नकारात्मक अनुभवांचा परिणाम मुलांच्या सामाजिक व शैक्षणिक विकासावर दूरगामी होऊ शकतो.

याशिवाय, विद्यार्थ्यांचे फोटो त्यांच्या संमतीशिवाय सोशल मीडियावर टाकणे हे Right to Privacy (गोपनीयतेचा अधिकार) चे उल्लंघन आहे. भारताच्या संविधानात प्रत्येक नागरिकाला खासगी जीवनाचा हक्क दिलेला आहे आणि शाळांनी तो आदराने जपणे आवश्यक आहे.

उपाय व पर्याय

विद्यार्थ्याशी वैयक्तिक संवाद साधून चुका सुधारण्यास मार्गदर्शन करणे.
सकारात्मक उदाहरणांद्वारे व प्रोत्साहनाने विद्यार्थ्यांना शिकवणे.
पालकांशी वैयक्तिकरित्या संवाद साधणे, पण विद्यार्थ्यांचा फोटो ग्रुपवर न टाकणे.
समुपदेशन व सल्लामसलत पद्धतींचा वापर करून शिस्त राखणे.
शाळांनी शिस्तीबरोबर संवेदनशीलता व विद्यार्थ्यांचा आत्मविश्वास टिकवणे.

शिस्त राखणे हे आवश्यक असले तरी, विद्यार्थ्यांचा अपमान करून किंवा त्यांची चूक सार्वजनिक करून ते साध्य होऊ शकत नाही. उलट, यामुळे विद्यार्थ्यांचा मानसिक विकास बाधित होतो. शाळांनी शिस्तीबरोबरच विद्यार्थ्यांचे मानसिक स्वास्थ्य, आत्मविश्वास आणि गोपनीयतेचा अधिकार जपण्याची जबाबदारी स्वीकारली पाहिजे.